An Adyghe

An Adyghe
Адыгабзэ agus Кӏах Адыгабзэ‎
Cineál	teanga nádúrtha agus teanga bheo
Úsáid
Cainteoirí dúchais	575,900 (2010)
Dúchasach do	Adygea, An Charaitsé-Shiorcáis agus Críoch Krasnodar
Stáit	an Rúis, an Tuirc, an Iordáin agus an tSiria
Aicmiú teangeolaíoch
	teanga dhaonna; teangacha Cugasacha; North Caucasian (en) ; teangacha Abcásacha-Adaigéacha; Circassian (en)
Tréithe
Córas scríbhneoireachta	Aibítir Choireallach, Adyghe alphabet (en) agus script Araibise
Leibhéal leochaileachta	2 leochaileach
Cóid
ISO 639-2	ady
ISO 639-3	ady
Glottolog	adyg1241
Ethnologue	ady
UNESCO	1064
IETF	ady

Tá an teanga Adyghe (адыгэбзэ adygebze, adəgăbză) ar ceann den dá theanga oifigiúil i bPoblacht Adygea sa Rúis. Labhraíonn treibheanna éagsúla na náisiúntachta Adyghe í: Shapsugh, Bzedugh, Abzekh, Kemirgoy, Hakuchi, agus roinnt eile freisin. Tugann an mhuintir Adyghadze nó Adyghabza ar a dteanga féin.

Tá an teanga Adyghe ó dhúchas ag thart ar 125,000 duine sa Rúis. Ar fud an domhain, tá sí ag 300,000 duine, agus an chuid is mó acu ina gcónaí sa Tuirc.

Baineann an teanga Adyghe le fine na dteangacha Cugasacha Thiar Thuaidh. Tá gaol dlúth aici le teangacha ar nós na Cabairdínise, na teanga Ubykh, na hAbchásaise agus na teanga Abaza.

Caighdeánaíodh an teanga i ndiaidh Réabhlóid Dheireadh Fómhair. Sa bhliain 1938, cuireadh an aibítir Choireallach i bhfeidhm ar an teanga, cosúil le cuid mhór teangacha eile san Aontas Sóivéadach. Roimhe sin, b'iad aibítir na hAraibise agus an aibítir Laidineach a bhí in úsáid.

Gramadach

Tá abairtí bunúsacha na teanga Adyghe, cosúil leis na teangacha Cugasacha Thiar Thuaidh eile, bunaithe ar an ordú ainmní-cuspóir-briathar, agus an briathar ag éileamh an tuisil oibrígh.

Tagairtí

Naisc sheachtracha