Er cirkelen ruimtevaartuigen rond ons zonnestelsel die wonderlijke beelden maken van manen, planeten en oude sterrenstelsels. In 2023 waren de beelden die naar de aarde werden teruggestraald verbluffend. Hier zie je veel van de kosmische vergezichten die zijn vastgelegd door de krachtige James Webb Space Telescope, NASA's Juno-ruimtevaartuig dat in een baan om Jupiter vliegt en nog veel meer.
Verbluffende foto van Webb-telescoop toont werkelijke buiging van ruimtetijd
Astronomen hebben de gigantische Webb ruimtetelescoop gericht op een cluster van sterrenstelsels op ongeveer 6,3 miljard lichtjaar afstand. Dit cluster van sterrenstelsels, genaamd SDSS J1226+2149, bevat zoveel sterren en planeten dat het letterlijk de ruimte vervormt. De kromgetrokken kosmische ruimte vervormt en vergroot de massieve objecten in de verte.
"Dit effect, dat door astronomen zwaartekrachtlenzen wordt genoemd, treedt op wanneer een massief hemellichaam zoals een cluster van sterrenstelsels een zodanige kromming van de ruimtetijd veroorzaakt dat licht er zichtbaar omheen wordt gebogen, alsof het door een reusachtige lens wordt gebogen," schrijft het Europees Ruimteagentschap.
LEES OOK: Preview Tekken 8: is dit de toekomst van Fighting Games?
NASA-ruimtevaartuig komt extreem dicht bij vulkanische wereld
NASA komt steeds dichter bij een wrede wereld. De verre Juno-sonde van de ruimtevaartorganisatie, die honderden miljoenen kilometers van Jupiter af cirkelt, is steeds dichter bij de maan Io van Jupiter gekomen - de meest vulkanisch actieve wereld in ons zonnestelsel. In oktober maakte Juno zijn 55e reis rond Jupiter, waarbij hij slechts 11.700 kilometer van het oppervlak van Io afzoog, wat in ruimtetermen betekent dat hij Io bijna rakelings passeert.
Hij zal alleen maar dichterbij komen . Eind december zal Juno uiteindelijk 1500 kilometer, van Io afleggen. Dat is heel dichtbij. De Hubble-telescoop cirkelt ongeveer 534 kilometer boven de aarde.
"Io is het meest vulkanische hemellichaam in ons zonnestelsel dat we kennen", zegt Scott Bolton, hoofdonderzoeker van de Juno-missie, in een verklaring. "Door het in de loop van de tijd op meerdere plaatsen te observeren, kunnen we zien hoe de vulkanen variëren - hoe vaak ze uitbarsten, hoe helder en heet ze zijn, of ze deel uitmaken van een groep of alleen zijn, en of de vorm van de lavastroom verandert."
NASA-helikopter legt glorieus uitzicht op Mars vast
NASA's buitenaardse helikopter Ingenuity vloog in april 12 meter de Martiaanse lucht in en legde een verbazingwekkend landschap vast op een andere wereld. Tijdens zijn 51e vlucht steeg het experimentele toestel - met rotors die van punt tot punt een lengte van 2,5 meter hebben - op boven een heuvel net voorbij de rand van de Belva-krater. Het uitzicht is grandioos. Het ziet er, als je het zo mag zeggen, aards uit. De rotsachtige woestijn ligt op de voorgrond. De lucht is helder.
En verspreid over het uitzicht liggen enkele opmerkelijke tekenen van menselijke verkenning. Als je goed kijkt, kun je helikopterpoten, de schaduw van de helikopter, de Perseverance-rover ter grootte van een auto en exploratiepuin vinden.
Een ongeëvenaard zicht op Uranus
Met de Webb-telescoop met infraroodweergave konden astronomen een levendig beeld maken van de ringen rond Uranus, die te zwak en te ver weg zijn om in zichtbaar licht te zien.
Met de Webb-telescoop met infraroodweergave konden astronomen een levendig beeld maken van de ringen rond Uranus, die te zwak en te ver weg zijn om in zichtbaar licht te zien. Op deze foto zie je 11 van de 13 bekende ringen van Uranus.
"JWST is een ringenmachine", zegt Stefanie Milam, planeetwetenschapper bij NASA. "Dit is een van de eerste keren dat we de ringen van Uranus in een zeer, zeer lange tijd hebben gezien. Ze zijn echt heel moeilijk te zien en dat komt omdat ze gemaakt zijn van ijs en stof."
LEES OOK: De bijzonderste planeten die astronomen in 2023 ontdekten
Webb-telescoop legt verbluffende beelden van de diepe ruimte vast
Een galactische afbeelding van de Europese ruimtevaartorganisatie, die samen met NASA en de Canadese ruimtevaartorganisatie de Webb-telescoop beheert, laat een diepe blik in de kosmos zien die andere telescopen niet kunnen zien. De oudste sterrenstelsels in het heelal staan zo ver weg dat hun licht letterlijk is uitgerekt tot golflengten die niet zichtbaar zijn voor onze ogen. Maar "de specialiteit van Webb", benadrukt NASA, is het bekijken van deze langere, infrarode golflengten van licht.
Wanneer Webb zulke verre plekken in de ruimte bekijkt, kijkt het instrument miljarden jaren terug in de tijd. Deze afbeelding laat zien hoe die sterrenstelsels eruit zagen toen het licht lang geleden vertrok. Dit is wat je nog meer ziet in de afbeelding hieronder:
- Op de voorgrond, onderaan, staat een prachtig voorbeeld van een spiraalstelsel, LEDA 2046648 genaamd. Met een afstand van ongeveer 1 miljard lichtjaar is het veel dichterbij dan de verre sterrenstelsels daarachter. Onze Melkweg is ook een spiraalstelsel.
- Al het andere in deze afbeelding is een sterrenstelsel, behalve de zespuntige objecten, die veel dichterbij gelegen sterren zijn.
- Veel van de verre sterrenstelsels zien er roodachtig of oranjeachtig uit. Omdat het heelal uitdijt en deze hemellichamen verder weg staan, is hun licht uitgerekt."Webb's scherpe infraroodvisie helpt de telescoop terug in de tijd te kijken, omdat het licht van deze verre sterrenstelsels roodverschuift naar infrarode golflengten," aldus de ESA.
Een ster ontplofte en wetenschappers namen een foto van de gewelddadige explosie
Boem. In mei ontdekten astronomen een ster die explodeerde in het kolossale sterrenstelsel Pinwheel, zo'n 21 miljoen lichtjaar van ons vandaan - wat in kosmische termen relatief dichtbij is. De uitbarsting van een enorme ster die op zichzelf instort, een supernova genoemd, creëerde een schitterend lichtpunt in het sterrenstelsel, een licht dat nu nog zichtbaar is met een kleine telescoop.
Astronomen hebben nu een krachtige telescoop op de ruimte-uitbarsting gericht en je kunt de aanhoudende heldere flits zien. De enorme, meer dan acht meter brede Gemini North telescoop, die zich boven op Mauna Kea in Hawaï bevindt, heeft deze supernova-gebeurtenis vastgelegd.
De supernova, SN 2023ixf genaamd, is het blauwachtige lichtpuntje helemaal links op de foto, in een van de spiraalarmen van het Pinwheel-melkwegstelsel (een populair sterrenkijkobject dat ook bekend staat als "Messier 101"). De zon en de aarde bewonen ook een spiraalarm van ons Melkwegstelsel, hoewel onze middelgrote ster niet zwaar genoeg is om met geweld te exploderen.
De griezelige blik van de Webb-telescoop op de Krabnevel
In het jaar 1054 zagen astronomen een vreemd helder licht aan de hemel verschijnen. We weten nu dat het de explosie van een ster was, een dramatische gebeurtenis die een supernova wordt genoemd en die zelfs overdag zo'n drie weken lang zichtbaar was. Vandaag de dag bestaan de glorieuze overblijfselen van die geëxplodeerde ster als de "Krabnevel" en wetenschappers gebruikten de James Webb Space Telescope om een ongekend beeld van het iconische object vast te leggen.
"Op 6.500 lichtjaar afstand ligt de Krabnevel, de overblijfselen van een ontplofte ster. Hoewel het een goed bestudeerd doelwit is, bieden de infraroodgevoeligheid en -resolutie van Webb nieuwe aanwijzingen over de samenstelling en oorsprong van deze nevel", schrijft NASA.
