An Gníomh um an Intleacht Shaorga

Is é is aidhm don Ghníomh um an Intleacht Shaorga ceanglais agus oibleagáidí soiléire a chur ar fáil d’fhorbróirí agus d’imlonnóirí intleachta saorga maidir le húsáidí sonracha IS. Ag an am céanna, féachtar leis an rialachán ualaí riaracháin agus airgeadais a laghdú do ghnólachtaí, go háirithe d’fhiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna).

Tá an Gníomh um an Intleacht Shaorga mar chuid de phacáiste níos leithne de bhearta beartais chun tacú le forbairt na hintleachta saorga iontaofa, lena n-áirítear freisin an Pacáiste Nuálaíochta IS agus an Plean Comhordaithe maidir leis an Intleacht Shaorga. Le chéile, ráthófar leis na bearta sin sábháilteacht agus cearta bunúsacha daoine agus gnólachtaí a mhéid a bhaineann leis an intleacht shaorga. Neartóidh siad freisin glacadh, infheistíocht agus nuálaíocht san intleacht shaorga ar fud an Aontais.

Is é an Gníomh um an Intleacht Shaorga an chéad chreat dlíthiúil cuimsitheach riamh maidir leis an intleacht shaorga ar fud an domhain. Is é is aidhm do na rialacha nua IS iontaofa a chothú san Eoraip agus níos faide i gcéin, trína áirithiú go n-urramaíonn córais intleachta saorga cearta bunúsacha, sábháilteacht agus prionsabail eiticiúla agus trí aghaidh a thabhairt ar na rioscaí a bhaineann le samhlacha intleachta saorga atá an-chumhachtach agus an-tionchar.

Cén fáth a bhfuil rialacha maidir leis an intleacht shaorga de dhíth orainn?

Cinntítear leis an nGníomh um an Intleacht Shaorga gur féidir le muintir na hEorpa muinín a bheith acu as a bhfuil le tairiscint ag an intleacht shaorga. Cé go bhfuil formhór na gcóras intleachta saorga teoranta d’aon riosca agus gur féidir leo rannchuidiú le go leor dúshlán sochaíoch a réiteach, cruthaíonn córais intleachta saorga áirithe rioscaí nach mór dúinn aghaidh a thabhairt orthu chun torthaí neamh-inmhianaithe a sheachaint.

Mar shampla, is minic nach féidir a fháil amach cén fáth a bhfuil cinneadh nó tuar déanta ag córas intleachta saorga agus go ndearna sé gníomhaíocht ar leith. Mar sin, d’fhéadfadh sé a bheith deacair a mheas an raibh duine faoi mhíbhuntáiste éagórach, mar shampla i gcinneadh fruilithe nó in iarratas ar scéim leasa phoiblí.

Cé go dtugtar cosaint áirithe leis an reachtaíocht atá ann cheana, ní leor aghaidh a thabhairt ar na dúshláin shonracha a d’fhéadfadh a bheith ag baint le córais intleachta saorga.

Leis na rialacha atá beartaithe, déanfar an méid seo a leanas:

• aghaidh a thabhairt ar na rioscaí a chruthaítear go sonrach le feidhmchláir IS;
• cosc a chur ar chleachtais intleachta saorga lena mbaineann rioscaí do-ghlactha;
• liosta feidhmeanna ardriosca a chinneadh;
• ceanglais shoiléire a leagan síos maidir le córais intleachta saorga le haghaidh feidhmchláir ardriosca;
• oibleagáidí sonracha a shainiú maidir le himlonnóirí agus soláthraithe feidhmchlár intleachta saorga ardriosca;
• measúnú comhréireachta a éileamh sula ndéanfar córas intleachta saorga ar leith a chur i mbun seirbhíse nó a chur ar an margadh;
• forfheidhmiú a chur i bhfeidhm tar éis córas intleachta saorga ar leith a chur ar an margadh;
• struchtúr rialachais a bhunú ar an leibhéal Eorpach agus ar an leibhéal náisiúnta.

Cur chuige rioscabhunaithe

Sainítear 4 leibhéal riosca sa Chreat Rialála le haghaidh córais intleachta saorga:

Meastar go bhfuil gach córas intleachta saorga ina bhagairt shoiléir ar shábháilteacht, ar shlite beatha agus ar chearta daoine, ó scóráil shóisialta ag rialtais go bréagáin a úsáideann cúnamh gutha a spreagann iompar contúirteach.

Ardriosca

Áirítear ar na córais intleachta saorga a shainaithnítear mar chórais ardriosca teicneolaíocht intleachta saorga a úsáidtear sna réimsí seo a leanas:

• bonneagair chriticiúla (e.g. iompar), a d’fhéadfadh beatha agus sláinte na saoránach a chur i mbaol;
• oideachas nó gairmoiliúint, a d’fhéadfadh rochtain ar oideachas agus ar chúrsa gairmiúil shaol duine a chinneadh (e.g. scrúduithe a scóráil);
• comhpháirteanna sábháilteachta táirgí (e.g. feidhm IS sa mháinliacht róbatchuidithe);
• fostaíocht, bainistiú oibrithe agus rochtain ar fhéinfhostaíocht (e.g. bogearraí sórtála CV le haghaidh nósanna imeachta earcaíochta);
• seirbhísí riachtanacha príobháideacha agus poiblí (e.g. scóráil creidmheasa lena ndiúltaítear deis do shaoránaigh iasacht a fháil);
• forfheidhmiú an dlí a d’fhéadfadh cur isteach ar chearta bunúsacha daoine (e.g. meastóireacht ar iontaofacht na fianaise);
• bainistiú imirce, tearmainn agus rialaithe teorann (e.g. scrúdú uathoibrithe ar iarratais ar víosaí);
• riar an cheartais agus na bpróiseas daonlathach (e.g. réitigh IS chun rialuithe cúirte a lorg).

Beidh córais intleachta saorga ardriosca faoi réir oibleagáidí diana sular féidir iad a chur ar an margadh:

• córais leordhóthanacha um measúnú riosca agus um maolú riosca;
• na tacair sonraí ar ardchaighdeán a chuireann leis an gcóras chun rioscaí agus torthaí idirdhealaitheacha a íoslaghdú;
• gníomhaíocht a logáil chun inrianaitheacht torthaí a áirithiú;
• doiciméadacht mhionsonraithe ina soláthraítear an fhaisnéis uile is gá maidir leis an gcóras agus an cuspóir atá leis do na húdaráis measúnú a dhéanamh ar a chomhlíontacht;
• faisnéis shoiléir agus leordhóthanach don imlonnaitheoir;
• bearta iomchuí formhaoirseachta daonna chun an riosca a íoslaghdú;
• ardleibhéal stóinseachta, slándála agus cruinnis.

Meastar go bhfuil gach cianchóras sainaitheanta bithmhéadraí ardriosca agus faoi réir diancheanglais. Tá toirmeasc, i bprionsabal, ar chian-sainaithint bhithmhéadrach a úsáid i spásanna a bhfuil rochtain ag an bpobal orthu chun críocha fhorfheidhmiú an dlí.

Sainmhínítear agus rialaítear eisceachtaí cúnga go docht, amhail nuair is gá sin chun leanbh ar iarraidh a chuardach, chun garbhagairt shonrach sceimhlitheoireachta a chosc nó chun déantóir ciona choiriúil thromchúisigh nó duine atá faoi amhras ciona choiriúil thromchúisigh a bhrath, a aimsiú, a shainaithint nó a ionchúiseamh.

Tá na gnáthaimh sin faoi réir údarú ó chomhlacht breithiúnach nó ó chomhlacht neamhspleách eile agus faoi réir teorainneacha iomchuí ama, aimsiú geografach agus na bunachair sonraí atá á gcuardach.

Riosca teoranta

Tá riosca teoranta agbaint leis na rioscaí a bhaineann leis an easpa trédhearcachta in úsáid na hintleachta saorga. Leis an nGníomh um an Intleacht Shaorga, tugtar isteach oibleagáidí sonracha trédhearcachta chun a áirithiú go gcuirtear daoine ar an eolas nuair is gá, rud a chothaíonn muinín. Mar shampla, agus córais intleachta saorga amhail róbait chomhrá á n-úsáid acu, ba cheart a chur in iúl do dhaoine go bhfuil siad ag idirghníomhú le meaisín ionas gur féidir leo cinneadh eolasach a dhéanamh leanúint ar aghaidh nó céim siar. Beidh ar sholáthraithe a áirithiú freisin go mbeidh ábhar a ghintear le IS inaitheanta. Thairis sin, ní mór téacs arna ghiniúint ag IS a fhoilsítear chun an pobal a chur ar an eolas faoi ábhair a bhaineann le leas an phobail a lipéadú mar théacs a ghintear go saorga. Baineann sé seo freisin le hábhar fuaime agus físe ar fíorbhrionnuithe iad.

Riosca íosta nó gan riosca ar bith

Leis an nGníomh um an Intleacht Shaorga is féidir úsáid saor in aisce a bhaint as IS lena ngabhann riosca íosta. Áirítear leis sin feidhmchláir amhail físchluichí IS-chumasaithe nó scagairí turscair. Tá formhór mór na gcóras intleachta saorga atá in úsáid san Aontas faoi láthair sa chatagóir sin.

Conas a oibríonn sé go praiticiúil do sholáthraithe córas intleachta saorga ardriosca?

A luaithe a bheidh córas intleachta saorga ar an margadh, bíonn na húdaráis i gceannas ar fhaireachas margaidh, áirithíonn imlonnóirí maoirseacht agus faireachán daonna, agus tá córas faireacháin iarmhargaidh i bhfeidhm ag soláthraithe. Déanfaidh soláthraithe agus imlonnaitheoirí teagmhais thromchúiseacha agus mífheidhmiú a thuairisciú freisin.

Réiteach chun samhlacha móra intleachta saorga a úsáid go hiontaofa

Níos mó agus níos mó, tá samhlacha intleachta saorga ilchuspóireacha ina gcomhpháirteanna de chórais intleachta saorga. Is féidir leis na samhlacha seo tascanna éagsúla iomadúla a dhéanamh agus a oiriúnú.

Cé gur féidir le samhlacha intleachta saorga ilchuspóireacha réitigh IS níos fearr agus níos cumhachtaí a chumasú, is deacair maoirseacht a dhéanamh ar na cumais uile.

Ann sin, tugtar isteach leis an nGníomh um an Intleacht Shaorga oibleagáidí trédhearcachta do gach samhail intleachta saorga ilchuspóireach chun tuiscint níos fearr ar na samhlacha sin agus oibleagáidí breise bainistithe riosca a chumasú le haghaidh samhlacha an-acmhainne agus an-tionchair. Áirítear ar na hoibleagáidí breise sin féinmheasúnú agus maolú rioscaí sistéamacha, teagmhais thromchúiseacha a thuairisciú, meastóireachtaí tástála agus samhlacha a dhéanamh, chomh maith le ceanglais chibearshlándála.

Reachtaíocht a sheasfaidh an aimsir

Ós rud é gur teicneolaíocht atá ag athrú go tapa í an intleacht shaorga, tá cur chuige a sheasfaidh an aimsir ag an togra, rud a fhágann gur féidir rialacha a chur in oiriúint d’athruithe teicneolaíochta. Ba cheart feidhmchláir intleachta saorga a bheith fós iontaofa fiú tar éis dóibh a bheith curtha ar an margadh. Chuige sin, tá gá le bainistíocht leanúnach cáilíochta agus riosca ó sholáthraithe.

Forfheidhmiú agus cur chun feidhme

Déanann an Oifig Eorpach um an Intleacht Shaorga, a bunaíodh i mí Feabhra 2024 laistigh den Choimisiún, maoirseacht ar fhorfheidhmiú agus ar chur chun feidhme an Ghnímh um an Intleacht Shaorga leis na Ballstáit. Is é is aidhm dó timpeallacht a chruthú ina n-urramaítear dínit an duine, cearta agus iontaoibh le teicneolaíochtaí IS. Cothaíonn sé comhoibriú, nuálaíocht agus taighde san intleacht shaorga i measc geallsealbhóirí éagsúla freisin. Thairis sin, téann sé i mbun idirphlé agus comhair idirnáisiúnta maidir le saincheisteanna IS, agus aithníonn sí an gá atá le hailíniú domhanda maidir le rialachas IS. Trí na hiarrachtaí sin, féachann an Oifig Eorpach um Intleacht Shaorga leis an Eoraip a chur ar thús cadhnaíochta i bhforbairt eiticiúil agus inbhuanaithe theicneolaíochtaí na hintleachta saorga.

Na chéad chéimeanna eile

I mí na Nollag 2023, tháinig Parlaimint na hEorpa agus Comhairle an Aontais Eorpaigh ar chomhaontú polaitiúil maidir leis an nGníomh um an Intleacht Shaorga. Tá an téacs á ghlacadh agus á aistriú go foirmiúil faoi láthair. Tiocfaidh an Gníomh um an Intleacht Shaorga i bhfeidhm 20 lá tar éis a fhoilsithe san Iris Oifigiúil, agus beidh sé infheidhme go hiomlán 2 bhliain ina dhiaidh sin, cé is moite de roinnt eisceachtaí: tiocfaidh toirmisc i bhfeidhm tar éis sé mhí, tiocfaidh na rialacha rialachais agus na hoibleagáidí le haghaidh samhlacha intleachta saorga ilchuspóireacha i bhfeidhm tar éis 12 mhí agus beidh feidhm ag na rialacha maidir le córais intleachta saorga — atá leabaithe i dtáirgí rialáilte — tar éis 36 mhí. Chun an t-aistriú chuig an gcreat rialála nua a éascú, sheol an CoimisiúnComhshocrú IS,tionscnamh deonach lena bhféachtar le tacú leis an gcur chun feidhme amach anseo agus lena n-iarrtar ar fhorbróirí IS ón Eoraip agus níos faide i gcéin príomhoibleagáidí an Ghnímh um an Intleacht Shaorga a chomhlíonadh roimh ré.