Change Inc.

Maandag gaat COP29 van start, de klimaatconferentie van de Verenigde Naties. In een bewogen politieke periode staan er grote thema’s op het programma. Wat kunnen we van de top in Azerbeidzjan verwachten? We penden het op. 🖊

Windenergie vormt met de jaren een groter deel van onze energiemix; een zegen in het licht van de naderende Parijse klimaatdoelen. Maar het levert ook een hoop afval op. Windparken van de eerste generatie bereiken langzaam het einde van hun levensduur en onderdelen schreeuwen om een nieuwe bestemming. “Dat is best een uitdaging, en circulariteit kan oplossingen bieden”, zegt Annemarie Kerkhof van Vattenfall. Daarom nodigde Vattenfall vier ontwerpstudio’s uit om creatieve oplossingen te bedenken voor het hoogwaardig hergebruiken van windmolenonderdelen. Tijdens een tentoonstelling op de Dutch Design Week presenteerden de studio’s hun ontwerpen. Het leverde opvallende creaties op. Bijvoorbeeld de ‘tiny house’ van ontwerpbureaus Superuse en Blade–Made, gemaakt van een oude Oostenrijkse windmolen. De gondel van die turbine – het huisje boven op de windturbine waarin de generator van de molen draait – werd omgebouwd tot woongelegenheid van 35 vierkante meter. Of architectenbureau cepezed, dat van windmolenbladen ‘eilanden’ maakt. Het lichte composietmateriaal in bladen zorgt ervoor dat ze goed kunnen drijven en gecombineerd kunnen dienen als platform voor zonneparken, huizen en landbouwtoepassingen. 

Het klinkt als een plan uit een sciencefictionfilm. Toch zou IJsland het eerste land kunnen zijn dat een deel van zijn elektriciteit wint via zonnepanelen die hun werk doen buiten de atmosfeer van de aarde. Space Solar heeft een ontwerp van een ruimte-zonnepark voorgesteld met een capaciteit van 30 megawatt. Dit systeem moet ongeacht het weer of de tijd zonne-energie opwekken in de ruimte. De zonnefabriek zal met een raket van Elon Musks SpaceX in een baan rond de aarde geschoten worden. Het zonnepark van de Britse start-up Space Solar bestaat uit modulaire blokken van zonnepanelen die aan elkaar bevestigd kunnen worden. De volledige satelliet zal 64 ton wegen, ongeveer 400 meter breed zijn en rond de planeet cirkelen op hoogten tussen 2.000 en 36.000 kilometer. De panelen werken op verschillende hoogten en kunnen gelijktijdig stroom leveren aan verschillende landen. Het idee is dat de gegenereerde zonne-energie via radiogolven wordt teruggezonden naar de aarde, waar de elektriciteit het stroomnet ingebracht zal worden. Als het zonnepark in 2030 eenmaal rond de aarde zweeft, zou het systeem 1.500 tot 3.000 huizen van elektriciteit kunnen voorzien.

🧀 Changemaker Catharinus Wierda is de oprichter van De Fryske. Met het Friese kaasmerk wil hij laten zien dat het mogelijk is om kaas te maken op een manier dat de natuur herstelt, de boer fatsoenlijk verdient en zowel de koe als de weidevogel gelukkig is. Hij zet zich onder andere in voor meer biodiversiteit op het boerenland. “De vogel in ons logo is de grutto. Het is een boodschapper, een soort kanarie in de kolenmijn. Het vertrek of uitsterven van de grutto interpreteer ik als een duidelijk signaal. Er is te weinig voedsel beschikbaar en te weinig bescherming om te broeden. Voor mij staat de grutto symbool voor het huidige systeem en zijn tekortkomingen. Dat betekent niet dat we alles weg moeten gooien. De zuivelindustrie heeft zich ontwikkeld en er zit veel kennis en vakmanschap bij Nederlandse boeren. Die moeten we blijven benutten. Tegelijkertijd is er met de huidige aanpak geen ruimte meer voor weidevogels zoals de grutto. Dat moet anders. Met 20 procent natuur op het land geven we de weidevogels beschutting en veiligheid om te kunnen broeden. Op het andere deel van het land wordt niet geploegd, waardoor het bodemleven rijker wordt. Zo hebben vogels ook wat te eten, denk aan wormen. Het doel is om het boerenland weer levend te maken en geschikt voor de weidevogels.” Lees meer over deze, naar eigen zeggen, koppige kaasmaker:

Op 10 december om 15.00 organiseert Change Inc. in samenwerking met ASN Bank het webinar: Hoe houden we de energietransitie rechtvaardig? De transitie naar groene energie heeft ook zijn schaduwzijden. Mensenrechtenschendingen en milieuvervuiling in de productieketen van zonnepanelen en batterijen is er zo een. Nu de energietransitie op stoom komt, wordt het tijd daar bij stil te staan. Hoe houden we die rechtvaardig? Meld je aan 👇

🤝 Voor het succes van een circulaire economie is het belangrijk dat de creatieve sector, het bedrijfsleven, architecten en bouwers elkaar beter gaan vinden. Er is namelijk al een schat aan bijzondere en duurzame materialen uitgevonden die staat te springen om gebruikt te worden voor allerlei toepassingen. Om het aanbod van deze materialen te koppelen aan de mensen die ermee aan de slag willen, werd in 2020 de Future Materials Bank opgericht: een openbare database van honderden verschillende materialen, voorzien van omschrijving, ingrediënten en uitvinder. Wil jij zo’n materiaal gebruiken? Dan hoef je alleen maar via de database een lijntje uit te gooien naar de persoon die erachter zit. “Met Future Materials willen we kennis verspreiden over duurzame materialen die zijn ontwikkeld door kunstenaars en ontwerpers”, zegt Giulia Bellinetti van Future Materials. “Dit kunnen bijzondere materialen zijn van bijvoorbeeld haar, urine of algen, maar bijvoorbeeld ook bekende materialen van gerecycled hout, papier of beton. Aan de ene kant willen we met de database de mindset veranderen van hoe mensen naar reststromen kijken. Sommige materialen zien er esthetisch fantastisch uit, maar hebben een oorsprong uit afval. Aan de andere kant willen we de kloof dichten tussen kunstenaars, wetenschappers, ontwerpers en architecten. Waar op de wereld ze ook wonen, met de database van Future Materials kunnen ze elkaar vinden en kennis uitdelen over circulaire materialen.” Klik voor het hele verhaal: #janvaneyckacademie #futurematerialsbank Brightlands

🌊 In 2022 schreven we over SeaO2. Met een doorzichtige box is de start-up van plan om tonnen CO2 uit de zee te halen. Onlangs haalde het bedrijf in een investeringsronde meer dan 2 miljoen euro op. Dat leek ons een mooie aanleiding voor een update. Hoe gaat het nu met SeaO2? En wat gaat er gebeuren met het opgehaalde geld? Oprichter Ruben Brands vertelt.

“Uiteindelijk is de energietransitie ook een digitale transitie, digitalisering is een van de belangrijkste versnellers voor duurzaamheid”, zegt hoofd maatschappelijk verantwoord ondernemen bij KPN Jikke Op de Weegh. “Vraag en aanbod moeten op elkaar worden afgestemd, en dat kan alleen als alles verbonden is.” KPN wil in 2040 volledig net zero zijn. Op de Weegh: “We hebben al een hele reis gemaakt, maar we staan nog aan het begin. Scope 1 en 2 hebben we goed in beeld en daar zijn we druk bezig met de mogelijke oplossingen. Dat is wel het ‘makkelijkste’ verhaal. Scope 3 wordt een stuk ingewikkelder. Dat in kaart brengen, vraagt echt om een cultuuromslag, zowel binnen ons bedrijf als daarbuiten.” “Om onze netto-nul ambitie in 2040 te realiseren, is de materialentransitie net zo belangrijk als de energietransitie”, zegt directeur energie en milieu Jeroen Cox. “In eerste instantie lag onze focus in het circulaire programma op de uitstroom van materialen via hergebruik en recycling. Daarmee zitten we nu op 87 procent. De tweede fase richt zich meer op het ontwerp van klantapparatuur. (…)” Door als sector de krachten te bundelen in de telecomsector wil KPN versnellen op duurzaamheidseisen. “We gebruiken veelal dezelfde leveranciers. Als meerdere telecomproviders materiaalinformatie opvragen, kunnen we als sector de circulaire transitie versnellen." Benieuwd naar hoe KPN zijn duurzaamheidsmissie verder wil behalen? Lees dan het hele interview:

🍳🥚 De prijzen voor eieren schieten al jaren omhoog. Een combinatie van hogere voederprijzen, regelmatige uitbraken van de vogelgriep en een stijgende vraag door een groeiende wereldbevolking, drijft de prijs voor een doosje eieren flink op. Het Israëlische PoLoPo heeft een betaalbaarder alternatief in handen. De start-up maakt naar eigen zeggen aardappelen die ei-eiwitten produceren. Plat gezegd betekent het dat er geen kip nodig is om het eiwit uit te broeden, maar dat een aardappel dat doet. Hoe dat precies werkt, lees je hier:

Voor bewijs dat klimaatverandering geen toekomstmuziek meer is, maar nú al volop om zich heen grijpt, hoef je niet ver over de grens te kijken. In de regio Valencia richtten overstromingen gigantische schade aan en zijn inmiddels al honderden mensen omgekomen. Het onderzoeksinitiatief World Weather Attribution (WWA), waar ook het KNMI - Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut onderdeel van is, onderzocht de link tussen klimaatverandering en extreem weer. De conclusies zijn niet mals: 1️⃣ Door klimaatverandering worden extreme weersomstandigheden frequenter en intenser Niet alleen neemt de intensiteit van extreem weer toe, ook komen zulke omstandigheden simpelweg vaker voor. En dat, zo benadrukt het WWA, al bij een opwarming van 1,3 graden Celsius. Bij een opwarming tussen de 2,6 en 3,1 graden – zoals verwacht volgens een recent studie door de VN – zal de schade nog veel groter zijn. 2️⃣ Rekenmodellen onderschatten vaak de impact van klimaatverandering op extreme weersomstandigheden Aangezien het klimaat een zeer complex systeem is dat veel tijd en kennis vergt om goed na te bootsen in simulatiemodellen, is het op zichzelf geen gek gegeven dat de modellen soms onderpresteren. Wel is het zorgelijk dat dit betekent dat toekomstige schade mogelijk erger is dan we nu verwachten. 3️⃣ Klimaatadaptatie is essentieel om mensenlevens te beschermen Het WWA stelt dat de samenleving zo moet worden ingericht dat het de gevolgen van klimaatverandering aan kan. Denk aan hittebestendige gebouwen, dijken tegen overstromingen, en een landbouwsysteem dat langdurige droogte aankan. Op die manier hoeft niet achteraf gehandeld te worden om schade te repareren, maar kan schade worden voorkomen en kunnen mensenlevens worden gered. 4️⃣ Klimaatadaptatie loopt soms al tegen grenzen aan Op sommige plekken die vaak het slachtoffer zijn van natuurrampen wordt al wel gewerkt aan klimaatadaptatie. Maar op die plekken lopen mensen steeds vaker tegen grenzen aan van wat realistisch is, meent het WWA. Bekende struikelblokken, zoals het bij elkaar rapen van financiering, technologische haalbaarheid en politiek draagvlak, gooien al snel roet in het eten. 5️⃣ Van symptoombestrijding naar systeemdenken Vaak worden natuurrampen behandeld als incidenten. Klimaatadaptatie richt zich voornamelijk op één gebied, bijvoorbeeld het verhogen van dijken tegen overstromingen. Voor de toekomst is dat geen verstandige aanpak, concludeert het WWA. Het advies is daarom om niet per incident te handelen, maar om maatregelen te treffen die breder effect sorteren. Als voorbeeld noemt het WWA ‘regentuinen’ die zowel zorgen dat regenwater goed kan wegstromen, als een verkoelende werking hebben op het omliggende gebied.