I Елизавета

I Елизавета
Elizabeth I
Дидедиз хьайи чӀав	1533 йисан 7 сентябрь
Дидедиз хьайи чка	дворец Плацентия
Кьиникьин чӀав	24 март (3 апрель) 1603 йисан (69 йис.)
Кьиникьин чка	Ричмондский дворец
Гьукумат	Королевство Англия
Пеше	королева ва монарх
Буба	Генрих VIII Тюдор
Диде	Анна Болейн
Гъуьл-пабвал
Мукьвади
Автограф
Викигьамбарда авай шикилар
Произведения

I Елизаве́та (7 сентябрь 1533 — 24 март 1603) — Англиядинни Ирландиядин королева (17 ноябрдилай 1558), Тюдор династиядин эхиримжи пачагь. Англиядин корол VIII Генрихдан гъвечӀи руш, Анна Болейн папалай хьанвайди я.

Елизавета гьукуматдин кьиле авай чӀавуз «Англиядин къизилдин чӀав» лугьузава, культура вилик фейивиляйни (адан чӀавуз авай чӀехи ксар культурадин рекъяй: Шекспир, Марлоу, Бэконни масадбур), гьакӀни Англия дуьньяда гьукуматрин арада пара къуват хьайивили (Гатунтежедай Армада ягъайвили, Дрейк, Рейли, Ост-Индиядин компания).

I Елизавета

Уьмуьр

1558 йисуз Елизаветадикай Англиядин пачагь хьана. А чӀавуз адан 25 йис тир. 1559 йисан 25 январдиз Елизаветадин чӀавуз хьайи сифте Парламент эгечӀна. Гьукуматдин кьилиз атайла, ам сад лагьана четинвилерал гьалтна. Англия, Европадин пара гьукуматар хьиз, католикринни протестантрал пай хьанвай. ВИчи кьабулнавай «Савилин актдалди» ада виридаз къалурна, вичи гьукумат Реформациядин рекъяй мадни вилик тухудайди. ЯтӀани Англияда католикриз чпин диндихъ агъаз ихтияр амай. Диндин эхвал гайивиляй Англияда дявеяр хьаначир диндин рекъяй авай аксивилерал хьайи, Европадин пара пай гьукуматри хьайи саягъ.

I Елизаветани Урусат

Елизаветадин Англиядинни Урусатдин алакъадикай кьве аспектрай хабар ава: Москвадин компаниядин крарайни Елизаветадинни IV Иванан кхьинрихъай.

«Muscovy Trading Company» («Москвадин масагунрин компания») гьич 1551 ийсуз туькӀуьрнавай, VI Эдуардан девирда. Ахпа виниз хкаж жез и компанияди кьилди Елизаветадин девирдиз эгечӀна. «Muscovy Trading Company»-дин масагунрин кӀвалахри кьве гьукуматрин арада авай гьалара чӀехи чка кьазвай. Цардинни королевадин дипломативилин алакъа мукьвал-мукьвал Москвадин компанияди тухузвай, вичихъни адахъ ахпа векилвилин кӀвал хьана Москвада.

ЭлячӀунар

• В. Ф. Дерюжинский,. Елизавета, королева английская // Брокгауздин ва Ефрондин Энциклопедиядин гафарган: 86 томар (82 т. ва 4 доп.). — Санкт-Петербург, 1890—1907.  (урус)